Düşünce ve Kuram Dergisi

Korona krizi. Qua Vadis? Koronavirusun küresel durumu

Abdullah Polat

Giderek daha fazla dikkatimizi çeken bölgeler Küresel Güney olarak adlandırılan bölgelerdir. Latin Amerika’da, örneğin Brezilya, Peru ve Meksika’da, Korona virüsünün bulaştığı insan sayısının dramatik bir şekilde artmaya başladığını görüyoruz. Batı Asya ve Kuzey Afrika (WANA) gibi Sahra altı Afrika’da da vaka sayısının artması bekleniyor. Resmi rakamlara göre vaka sayısı her ne kadar az görünsede, test kapasitesinin çok sınırlı olması gerçek vaka sayısının muhtemelen çok daha fazla olabileceği anlamına geliyor. Muhtemelen sadece, hayatını kaybedenlerin sayısı arttığında krizin boyutu hakkında gerçek bir izlenim edinebileceğiz.

Batı Asya ve Kuzey Afrika (WANA) bölgesi Afganistan, İran, Irak, Suriye ve Lübnan’dan Akdeniz’e kadar uzanıyor. Ayrıca Körfez Devletleri ile Kuzey Afrika’daki Sudan ve Moritanya‘yı da içermektedir. “Orta Doğu” teriminden farklı olarak, “WANA” terimi, bölgenin Avrupa merkezli görüşünden (Avrupa’ya göre “yakın”) kopma ve coğrafi olarak daha tarafsız bir perspektif kullanma girişimidir.

Korona krizi dünya çapında yoksulluğu artırıyor. Birleşmiş Milletler bunun sonucunda daha fazla insanın ülkelerinden ayrılmasını bekliyor.

Kaçan kişi sayısı dünya çapında artmaya devam ediyor. Geçen yılın sonunda, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde biri savaş, şiddet, çatışma veya zulüm korkusu nedeniyle anavatanlarından çıkarıldı. BMMYK patronu Cenevre Grandi, Corona krizi ve buna bağlı olarak etkilenen nüfus yoksulluğunun Avrupa’ya doğru uçuşu yoğunlaştırması gerektiğini söyledi. BM Mülteci Ajansı’na (BMMYK) göre, 20 Haziran Dünya Mülteci Günü raporunda toplam 79,5 milyon kişi yerinden edildi. Bu neredeyse Almanya nüfusu (83.2 milyon) kadar insandı.

Sayı, BMMYK’nın yaklaşık 70 yıllık tarihinde yeni bir rekor oldu. 2010’da neredeyse iki katına çıkarak 40 milyondan 79.5 milyona yükseldi. Yeni artış neredeyse dokuz milyonda ya da iyi bir yüzde on iki ile hızlı. Bunun nedeni, yurtdışındaki BMMYK Venezuelalılarının yeni bir kategoride ilk kez saymalarıdır. Uzmanlar krizinin neden olduğu tüm iş kayıplarını, daha fazla uçuş ve göçün itici gücü olarak görüyor: “Kuşkusuz artan yoksulluk ve çözüm eksikliğinin yanı sıra çatışmaların devam etmesi bölgelerde ve bölgede daha fazla nüfus hareketine yol açacaktır. Örneğin, Avrupa’ya. Çatışma alanlarında kendi çıkarlarını sürdüren ve çatışma çözümlerini engelleyen ülkeler de çözüm eksikliğinden sorumludur. 1990’lı yıllarda her yıl ortalama 1,5 milyon mülteci evine geri dönerken, son on yılda bu sayı yılda ortalama 400.000’den az olmuştur.

 

Özellikle Risk Altında Olan Bölgeler veya Ülkeler

Savaşın veya silahlı çatışmanın şiddetlendiği ülkeler özellikle risk altında. Silahlı çatışmalar yüzünden yıkıma uğramış ülkeler, virüsü önlemek için gereken altyapıyı sağlayamaz. Bu, örneğin WANA bölgesindeki ülkeler için geçerlidir. Suriye, Yemen ve Libya özellikle etkileniyor. Buralarda devam eden savaşlar sebebiyle sağlık hizmeti neredeyse hiç yok. Birçok kişi hijyen standartlarını karşılayamaz durumda; çünkü su, sabun veya dezenfektanlara erişimleri yok ve fiziksel mesafeyi korumak mümkün değildir. Bu nedenle, enfeksiyon riski ve virüsün yayılma hızı bu bölgelerde özellikle yüksektir.

Bu durum, komşu savaş bölgelerinden gelen birçok mülteci içinde geçerlidir. Mülteci kamplarında mülteciler uygun olmayan alanlarda kendi kısıtlı imkanlarıyla önlemlerini almaya çalışarak virüs riski ile yaşamak zorunda bırakılıyor.

Buna ek olarak, özellikle Kuzey Afrika’da, “gecekondu”denilen gayri resmi yerleşim yerleri gibi devlet tarafından ne kayıtlı ne de kontrol edilebilen alanlar bulunmaktadır. Bu yerleşim yerlerinde genellikle temiz su temini veya trafik kamu altyapılarına bağlı değildir. Bunun yerine, paylaşılan taksiler veya mikrobüsler gibi gayri resmi ulaşım seçenekleri var. Zayıf altyapısıyla bu yerleşim yerleri insanların sağlıklı bir şekilde yaşayacakları hijyenik yerler değil. Burada fiziksel mesafe veya hijyen kurallarına uyum saglamak pratik olarak imkansızdır.

Buna ek olarak, WANA bölgesindeki insanların yüzde 70’i gayri resmi sektörde, örneğin sokak ticaretinde veya gündüz işçileri olarak çalışmaktadır. Bununla birlikte, sağlık sistemine ve emeklilik fonlarına erişim, bölgedeki birçok ülkede kayıtlı istihdama bağlıdır. Bu nedenle enformel sektördeki (devlet denetimine tabi tutulmayan, vergilendirilmemis, sosyal güvenlik kavramının da gecersiz oldugu üretim alanıdır.) birçok insan tam anlamıyla büyük risk altında yaşıyor. Ancak, bir sokak satıcısının evden çıkmasına izin verilmezse, artık para kazanamaz. Bu sebepten sokakta veya kayıt dışı alanlarda çalışan, iş güvencesinden yoksun insanların sokağa çıkmama kurallarına riayet etmeleri pek mümkün değil, gıda fiyatlarındaki fahiş fiyatlar insanların satın alma gücünü oldukça düşürmüş durumda. Fakat kendini ve ailesini beslemek için çalışmaya devam etmek zorunda olan insanların enfekte olma ve hane içerisine de virüsü taşıma riskleri oldukça yüksek.

 

Korona Salgınının Siyasi Etkisi

Kısa, orta ve uzun vadeli etkiler vardır. Kısa vadeli etkiler kriz yönetimine bağlıdır. Eğer rejimlerin hükümetleri veya devlet başkanları salgını kontrol altına almayı başarırlarsa, istikrar verici bir etkiye sahip olabilir.

Örneğin, otoriter bir rejim olan Çin’de koronavirüse karşı çok sıkı tedbirler alındı, virüsün çıkış kaynağı olmasına rağmen vaka ve ölüm sayıları kontrol altına alındı. ‘Demokratik’ yönetim biçiminin var olduğu İtalya ve İspanya’da alınan esnek tedbirler virüsün hızla yayılmasına sebep oldu. Binlerce vakanın olduğu Almanya’da ve Güney Kore’de alınan önlemler, koronavirüse karşı mücadelede başarı gösterdi.

Bununla birlikte, orta ve uzun vadede, insanların bu konuda büyük endişeleri vardır. Kriz, bu rejimlerin ekonomik kırılganlığının çok farklı yönlerini göstermiştir. Büyük kayıt dışı sektöre ek olarak, bu durum gıda ithalatına ve küresel tedarik zincirlerine güçlü bağımlılığı, ulusal para birimlerindeki düşüşü ve özellikle Körfez bölgesindeki ülkelerde, petrol fiyatlarındaki düşüş bağlamında olduğu gibi, petrol ihracatına büyük bağımlılığı da içermektedir. Bu bağımlılıklar ve korona krizinin arka planına karşı hızla kredi tarafından finanse edilen paraya ihtiyaç duyulması, neredeyse kesinlikle ekonomik durumda daha fazla bozulmaya yol açacaktır. Orta ve uzun vadede, sosyal ve sosyo-ekonomik çatışmalar yoğunlaşacak ve böylece rejimler üzerinde daha fazla baskı oluşturacaktır.

Bu nedenle soru, yaklaşmakta olan ekonomik krizin bir yandan çeşitli elit gruplar ve bunların giderek kıt devlet kaynaklarına erişimleri ve diğer yandan Fas’tan İran’a son yıllarda gelişen protesto hareketleri üzerinde ne derece etkili olacağı ile ortaya çıkıyor. Bu otomatik olarak rejimin çökeceği anlamına gelmez. WANA bölgesinin otoriter devletleri, baskı olanaklarını genişleterek kendilerini daha fazla korumaya çalışıyorlar.

 

Korona ve Temel Haklar: Korku Yerine Yargılama

Gerçek şu ki, Sars-CoV-2 hakkında çok az şey biliniyor, şu anda kimse virüsün ne kadar tehlikeli olduğunu kesin olarak söyleyemiyor Bilimsel araştırmalar günlük olarak yapılır ve yayınlanır. Yeni çalışmalar haftalık olarak (genellikle ekran değerlendirmesinden önce) yayınlanır ve hemen eşit derecede iyi argümanlarla sorgulanır. Şimdi insanlar bize neden gösteriler organize etmediğimizi veya sokak protestolarına katılmadığımızı soruyorlar. Sebeplerimizden biri: Çünkü tüm toplum için özgürlük ve enfeksiyona karşı korunma üzerindeki kısıtlamalar arasındaki ödünleşimi (bir kazanıma karşılık ve bu kazanımla eş zamanlı bir kaybın söz konusu olması durumu) yapamayız.

Evet, çok fazla dışarı çıkmamamız, temastan kaçınmamız ve maske kullanmamız durumunda bireysel özgürlüğümüz ciddi şekilde kısıtlanmıştır. Ayrıca bireysel önlemlerin aşırı veya yanlış olduğunu da düşünüyoruz. Nelere dikkat ediyoruz? Mevcut bilgi durumuna göre, her önlem meşru, uygun, gerekli ve haklı olmalıdır. Olağanüstü hal kural haline gelmemelidir. Bir önlem başarılı olmazsa veya açık saçmalık sabunu desteklemiyoruz.

Birçok şehirde, insanlar şu anda pandemi sonrasında temel haklar üzerindeki kısıtlamaları protesto ediyorlar. Salgının yayılmasını önleme gerekçesiyle bir çok yürüyüş ve protesto etkinliği polis tarafından yasaklandı ya da dağıtıldı. Toplantı ve yürüyüş hakkı gibi temel haklar kaldırıldı. Bu durumda düşündürücü olan bu yasakların daha ne kadar uygulanacağı ve hükümetin pandemi sonrası temel hakları yine aynı kapsamda uygulamayı düşünüp düşünmediği. Virüsten korunma amaçlı uygulanan kısıtlama ve yasakların hepsi otomatikman meşru olmuyor. Her uygulanan yasak ve yaptırımın temel haklara müdahalesinin hizmet ettiği amaç ile orantılı olması gerekiyor.

Bununla birlikte, alınan tedbirlerle bilimsel olarak yavaş yavaş belirlenmekte olan enfeksiyon ve ölüm sayıları, Almanya’da virüsün yayılmasını önlemek ve yavaşlatmak konusunda başarılı olduğunu göstermektedir.

 

Korona Krizinin Neden Olduğu Psikolojik Stres

Birçok ülkede koronavirüs pandemisini azaltmak için sert önlemler alındı. Korona virüs salgını tedbirleri kapsamında alınan; temas yasakları, dışarı çıkma kısıtlamaları ve okulların tatil edilmesi gibi alınan tedbirler ülkelerdeki gündelik sosyal yaşamı değiştirdi. İnsanlığın hiç alışık olmadığı bu zorunlu sosyal izolasyon psikologları endişelendiriyor, şiddetin ve intihar girişiminin artmasından korkuyorlar. Bu, herkes için, özellikle akıl hastalıkları olan kişiler için tehlikeli olabilecek bir yük anlamına geliyor, Alman Psikiyatri ve Psikoterapi Derneği, Psikosomatik Tıp ve Nöroloji (DGPPN): İnsan gelişimindeki korkuya karşı olağan tepki: Kaçmak ya da savaşmak ; ama burada hiçbiri işe yaramıyor. Mevcut durumda sosyal temaslar en aza indirilmeli ve en iyi şekilde önlenmelidir. Özellikle akıl hastası insanlar için sosyal izolasyon, depresyondan muzdarip olan uzmanların bildiği bir tetikleyicidir. Tecrit, ciddi bir zihinsel krizi tetiklemek için yeterli olabilir. Korona kısıtlamaları: Bu, ruhumuz için iyi değil. Depresyon yaygın bir hastalıktır. Yaşam boyu depresif bir rahatsızlıktan muzdarip olma olasılığı yaklaşık yüzde 25 ila 30’dur. Depresyona tepki veren uzmanlar da doğruladı. Şu anda kesinlikle gerekli olan her şey ruhumuz için iyi değil.

 

Koronavirus Döneminde Izolasyon: Yalnizlik Bulasicidir

Bireysel önlemlere farklı bakmak zorundasınız. Her şeyden önce, karantinanın–nihai hapis cezasının-sıradan insanlar için bile zihinsel bozukluklara yol açabileceğini biliyoruz.

Karantinadan sonra anksiyete, uyku ve hatta travma sonrası stres bozukluğu gibi hastalıkların insidansının daha yüksek olduğunu gösteren uzun süreli çalışmalar vardır. Yaşlı, genç, erkek ve kadınlar arasında fark bulunmamaktadır. Herkes bundan muzdarip olabilir. Bu nedenle, bu tür önlemler için öneri; sadece kesinlikle gerekli olduğunda uygulanmalıdır.

Fiziki mesafe önemlidir. Yeni koronavirüsünün yayılmasının dünyanın farklı bölgelerinde özellikle Çin’de karşılaşıldığı konusunda bir dizi bilimsel çalışma yapılmıştır. Ve orada, örneğin seyahat kısıtlamaları ile ilgili tedbirlerin alınmadığı oysa fiziki mesafenin korunmamasının aslında virüsün yayılması üzerinde çok önemli bir sebep olduğu bilinmektedir.

Genellikle ‘sosyal uzaklık’ olarak tarif ediliyor, aslında tam olarak doğru kelime değildir. Buna fiziksel mesafe denmelidir. Herkes kendi durumunun ne olduğuna kendisi karar vermelidir. Her insanın koronavirüsü ile bilmesi gereken en önemli şey kendi bağışıklık sistemidir. Bağışıklık sistemini neyin güçlendirdiğini biliyoruz ve bu dışarı çıkmayı da içeriyor. İdeal olarak, elbette, fazla kalabalığın olmadığı yerlerde, örneğin ormanlarda, kırlarda vb. bir saatlık yürüyüşün bağışıklık sistemini geliştirdiği kanıtlanmıştır. İçeride kalmak bağışıklık sistemine zarar verir. Bu özellikle çocuklu aileler için önemlidir. Telefon muhtemelen şu anda sahip olabileceğiniz en iyi sosyal medyadır. Twitter ve facebook o kadar iyi değil. Özellikle uğraşmak zorunda olduğunuz tanımadığınız insanlar size iyi gelmeyebilir.

Yalnızlık bulaşıcıdır. Bu ilk olarak 2009 yılında geniş bir veri kümesini analiz eden bir çalışma grubu tarafından keşfedildi. Ve sigara içmenin veya aşırı kilolu olmanın bulaşıcı olduğu ortaya çıktı.

En son karşılık gelen bulgu–eğer arkadaşım yalnızsa, önümüzdeki yıllarda kendiminde yalnız kalma olasılığı yüksektir. Temel olarak bu bulgu psikoloji alanında uzun zamandır bilinmektedir. Duygular aslında bulaşıcıdır, çünkü biz insanlar sosyal varlıklarız. Bu yüzden kendimizi duygusal olarak da enfekte ediyoruz.

İmmun yetmezliği olan kişilerde soğuk virüs veya koronavirüs bulaşma riski daha yüksektir. Tıpkı kendilerini bir virüsten korumaya ihtiyaç duyanlar gibi, depresyon ve üzüntüye eğilimli olanların da artık kendilerini daha fazla korumaları gerekiyor. İnsanlar genel korku düzeyleri bakımından farklıdır. Bir hastalık duyduklarında, hemen kendilerini barikatlaştıran ve hatta önceden hamster alan insanlar var; ama aynı zamanda umursamadığını söyleyenlerde. Dışarı çıkıp arkadaşlarıyla buluşuyorlar vb. ya da durumdan kendine fayda sağlamaya çalışanlar. Ancak insanların çoğu, en az yüzde 70’i aslında sosyal ilişkiler konusunda doğal olarak daha olumludur.

Son günlerde şahsen daha olumlu şeyler duymak kamuoyunu bir nebzede olsa rahatlatmaktadır. Sosyal dayanışmanın önem arz ettiği bu dönemde insanlar birbirleriyle daha çok konuşma ihtiyacı duyuyorlar. İki metre mesafede, ancak daha sık olarak: Empati duygusunun geliştiği, kişinin kendisinin ve çevresindekilerin ne kadar da değerli olduğunu fark ettiği bir süreç oldu diye düşünüyorum. Aslında güzel olan şey–yine insanların birbirlerine özen gösteriyor olmaları. Bunun klişe olduğunu düşünmüyorum. İnsanlar ciddidir.

 

Aile İçi Şiddet ve Çocuk İstismarı Konusunda Endişe

Kısa ve orta vadede, durum sadece anksiyete ve uyku bozukluklarına değil, aynı zamanda umutsuzluk, sıkıntı, yalnızlık ve depresyona yol açabilir. Öfke, hayal kırıklığı, güvensizlik ve saldırganlık gibi olumsuz duygular; çok fazla alkol, uyku hapı, ağrı kesici ve yatıştırıcı almak gibi madde bağımlılığı için potansiyel sunar.

Çin ve İtalya’dan gelen deneyimler de aile içi şiddetin artabileceğini gösteriyor.

Bu doğrultuda korona öncesi zaten mevcut olan aile içi şiddet ve istismarın, korona günlerinde evde daha çok zaman geçirilmesi ile birlikte artacağı tehlikesiyle karşı karşıya kalınabileceğini göstermektedir.

İntiharı önleme adına yapılacak çalışmalarda çok dikkatli olmak gerekir.

Akıl sağlığı sorunları olan insanlar için, mevcut gerginliğin yönetimi diğerlerine göre daha zordur. Strese karşı daha hassastırlar ve daha fazla endişe, daha fazla panik ve depresyon da dahil olmak üzere daha fazla semptomla karşı karşıya kalabilirler. İntiharı önleme adına yapılacak çalışmalarda çok dikkatli olmak gerekiyor.

Zihinsel olarak sağlıklı bir kişi, koşullar değiştiğinde günlük yaşamını daha kolay bir şekilde yapılandırabilir. Birçok akıl hastası insan için bu neredeyse imkansızdır. Bakıcılar ile hassas temas ve geri bildirimler akıl hastası bir kişiye güvenlik ve istikrar sağlar. Bu güvenlik çerçevesi eksikse, hasta daha da geri çekilecektir. Sonuç, uyku bozuklukları, iştah kaybı, kilo kaybı ve hatta yemeyi ve içmeyi tamamen reddetme. Özellikle yaşlı insanlar yetersiz sıvı alımından ölebilirler.

Finansal darboğazlar ve yaklaşan iş kaybı ile birlikte kısa süreli çalışma, mevcut akıl hastalıklarını şiddetlendiren ikincil sonuçlar olarak ek zihinsel streslere yol açabilir. Birçok kurum, etkilenen kişiler için, en azından telefon veya e-posta yoluyla iletişimi sürdürmek için ağlar oluşturmuştur. Etkilenen kişilere günlük yaşamın temel unsurlarının sağlanması önemlidir. Korona kısıtlamaları yeniden izin verir vermez, akıl hastası insanlar için belirlenen tüm hizmetler mümkün olan en kısa sürede yeniden açılmalıdır.

Fiziksel veya zihinsel olarak hasta olanların daha az tıbbi tedavi alması dikkat çekicidir. Bunun hastanın durumunu kötüleştireceği ve aşırı gecikmeli ve gecikmiş problem dalgasına yol açacağından korkulmaktadır. Bunlar fiziksel problemler olabilir. Örneğin, kronik hastalıklar ilacın artık sürekli alınmadığı anlamına gelir. Örneğin, kalp krizi oranlarının artacağı düşünülebilir. Ayrıca, daha önce psikolojik rahatsızlıkları olan insanlara ne olduğu konusunda çok endişeliyiz: Korku, depresyon, bağımlılık, intihar, umutsuzluk. Gizli olan kesintilerin artık daha fazla patlaması muhtemeldir. Koronadaki üçüncü dalga akıl hastalığı olabilir.

 

Çocuklar ve Korona

Korku hakkında konuşmak, belirsizliği paylaşmak, harekete geçmek ve başkalarıyla iletişim kurmak önemlidir. Bu yüzden sosyal mesafe terimi çok yerinde bir deyim değildir. Buna fiziksel mesafe denmesi en doğrusudur. Sosyal iletişimi koparmamış kişilerin bu kriz sürecini daha kaygısız atlatabileceğine inanıyoruz.

Korona krizinin birçok çocuk ve ergen için şok olduğunu biliyoruz. Fakat küçük çocuklar bilişsel gelişim düzeyleri ve kısıtlı tıbbi bilgileri nedeni ile hastalıkları, salgınları ya da virüs gibi konuları anlamakta ve adlandırmakta zorlanabilirler. Çocuklar nispeten esnektir ve ebeveynler tekrar kendilerini güvende hissettikleri bir ortam sağlarlarsa iyi uyum sağlayabilirler.

Yetişkinler ve yetişkin dünyası tarafından zaten kısıtlanmış hisseden gençler için durum daha zordur. Artık arkadaşlarını görmelerine izin verilmiyor, çok fazla donanıma sahip olmaları gerekiyor. Korkulan: Okulda zaten sorunları olan ve ev ortamlarında çok iyi olmayanların şimdi çatlaklardan düşebileceği. Sadece medya tüketiyor, çevrimiçi oynuyor ve bağımlılığa doğru koşuyor olabilirler.

Zaten bir problemin olduğu ailelerde, örneğin konuşma ve çatışma çözme kültürü olmayan ve aynı zamanda ekonomik olarak güvenli olmayan ailelerde bu daha da olumsuz bir hal almaktadır. Aile içi şiddet ve cinsel istismarın yanı sıra alkol tüketiminde artış olabilir. Genel olarak, çok fazla stres olduğunda intihar girişiminin artacağından endişe edilmektedir.

Bunları da beğenebilirsin

Yoruma kapalı.